Bir Şeker Hikayesi

Şekerin Tarihi

Hindistan'da Şekerin Bulunması 

Şeker kamışı şekerinin Anavatanı Hindistan ve Doğu ve Güney Asya olarak kabul ediliyor. Buradaki insanlar beş bin yılı aşkın süredir şeker kamışından şeker üretmişler. Önceleri şeker kamışı çiğneyen bu insanlar, sonra şeker kamışını sıkıp suyunu çıkarıp, kaynatıp konsantre hale getirerek daha uzun süre dayanmasını sağlamışlardı. Elde ettikleri pekmez kıvamındaki konsantre şeker kamışının bir süre sonra kristalleştiğini keşfetmişler. Dibe çöken bu kristalleri alıp suyunu buharlaştırarak kristal şeker elde etmişler (MS 350). Şeker konusundaki net belgeler MÖ 510 yılına dayanmaktadır. O tarihlerde Hindistan’a sefer yapan Pers İmparatoru Darius, İndus Nehri boyunca şeker kamışı yetiştirildiğini ve halkın bunları gıdaları tatlandırmak için kullandıklarını gördü. O zamana dek gıdalarını tatlandırmada bal kullanan Pers halkı şeker kamışına “arı olmadan bal üreten kamış” adını vermişlerdi.

                 

Şekerin Avrupa'ya Yayılması

MS 7. yüzyılda İran’ı işgal eden Araplar şeker kamışı ile tanıştı. Nasıl yetiştirildiğini ve nasıl şeker elde edildiğini öğrendiler. İşgal ettikleri Kuzey Afrika ve İspanya gibi ülkelere de bu bilgilerini aktardılar. Araplar girişimciler 8. ve 13. yüzyıllar arasında şeker üretim tekniklerini büyük ölçekli sanayiye dönüştürdüler; ilk büyük ölçekli şeker imalathanelerini, rafinerilerini, fabrikalarını ve üretim alanlarını oluşturdular. İstilalar, işgaller ve diğer ülkelerle artan ticari ilişkiler vasıtasıyla Araplar şeker kamışını 15. yüzyılda İspanya ve Portekiz’e kadar yaydılar.

Amerika'nın Keşfi ve Şeker Kamışı Tarımının yaygınlaşması 

Geliri yüksek bir bitki olması dolayısıyla her iki ülke şeker kamışı yetiştirebilecekleri yeni yerler aramaya koyuldular. Amerika’nın keşfinden sonra, 1493 yılında Christopher Columbus deneme dikimleri yapmak üzere Karayip Adaları’na şeker kamışı götürdü. Şeker kamışı buradaki bol güneş ışığı, yoğun yağmur ve verimli toprak şartlarına son derece güzel uyum sağladı. Bu uyum şeker kamışı tarihinin dönüm noktası oldu. Amerika’nın keşfinden sadece 50 yıl Sonra kıtadaki küçük ölçekli fabrika sayısı 3 bini bulmuştu.

Büyük ölçekli şeker fabrikalarının kurulmaya başlanması, 17. yüzyılın başlarından itibaren yaklaşmaya başlayan sanayi devriminin gereksinim duyduğu teknolojinin de gelişmesini sağladı. Şeker aynı zamanda içinde şeker kullanılan gıda maddelerinin de sanayilerinin gelişmesini sağladı.

Amerika'da sanayi gelişip daha fazla işçiye ihtiyaç duyulunca tarlalarda çalıştırılmak üzere Afrika’dan köleler getirildi. Bu yönüyle şeker aynı zamanda kölelik sisteminin de ortaya çıkmasına neden oldu. Köle işçiliği üretim maliyetlerinin düşmesini ve fiyatların Doğu’dan ithal edilen kamış şekeri fiyatlarının çok daha altında oluşmasını sağladı. Şeker tarımı öylesine kazanç getiriyordu ki, insanlar şekere “beyaz altın” adını taktılar. Şeker kamışı tarlası olanlara da altın tarlası varmış gözüyle bakılmaya başlandı.Avrupa şeker kamışıyla tanışmadan önce diğer ülkelerde olduğu gibi tatlandırıcı olarak bal kullanıyordu. Avrupa’da ilk kamış şekerini tadabilenler MS 11. yüzyılda birinci Haçlı Seferi’ne katılmış olan askerlerdi.

1768 İlk kez şeker fabrikasında buhar makinesi kullanılmaya başlandı. 18. yüzyılın sonlarında şeker üretimi tamamen makineleşmeye başladı. İlk olarak 1768 yılında Jamaika’da bir şeker fabrikasında buhar makinesi kullanılmaya başlandı ve kısa süre sonra ısıtma prosesi kaynağı olarak da ateşin yerini buhar aldı.

Şeker Pancarından Şeker Üretilebileceğinin Keşfi ve İlk Şeker Pancarı Şekeri Fabrikası 

Dünyada tüm bu süreçler yaşanırken şeker pancarının henüz şeker kaynağı olduğu bilinmiyordu; gıda ve hayvan yemi olarak kullanılıyordu.

İlk olarak, Alman kimyacı Andreas Sigismund Marggraf pancarı analiz ederken bu ürünün kristalleşen ve son derece tatlı bir madde içerdiğini 1747 yılında fark etti. Marggraff, pancarda bulduğu maddenin şekere benzemekle kalmayıp kamıştan elde edilen şekerle aynı olduğunu, şekerin pancardan da kamıştan olduğu gibi kazanabileceğini ispat etti. Bu tarih şeker pancarının ilk kez şeker kaynağı olarak tanımlandığı tarihtir. 

Marggraf’ın bu çalışmasını Fransız öğrencisi Carl Achard daha da geliştirdi. Dünyanın ilk pancar şekeri fabrikasını 1802 yılında Polonya'da kurulmuştur. Avrupa’nın ikliminde son derece iyi yetiştiği görülür görülmez pancar şekeri kamış şekerine rakip olmaya başladı ve 1880’lerde Avrupa’da pancar, şekerin ana hammaddesi durumuna geldi. Günümüzde Almanya, Fransa, Polonya, İspanya ve İtalya dünyanın en önemli pancar şekeri üretici ülkeleri arasında yer almaktadır.

19. yüzyılın ikinci yarısından sonra pancar şekeri sanayinin geliştiği Almanya, Fransa, Avusturya, Macaristan, Rusya, Belçika ve Hollanda’dan sonra 1876 yılında Romanya’da, 1880 yılında İsveç ve Danimarka’da, 1898 yılında ise Bulgaristan ve İspanya’da şeker fabrikaları kuruldu.

                                  

Anadolu'da ilk Şeker Fabrikası

Osmanlı döneminde ve Cumhuriyetin ilk yıllarında ithal edilen az miktardaki şeker, çok pahalı olduğundan Anadolu mutfağına ve sofralara geç giren bir besin maddesi idi. Şeker yerine mutfaklarda en çok bal kullanılıyordu. Bunun yanısıra insanlar, hurma, üzüm, elma, armut gibi yoğun şekerli meyvelerin suyunu sıkarak şeker niyetine kullandılar. Zaman içerisinde bu meyvelerin sularını kaynatarak pekmez yapıp meyvelerdeki şekerin ömrünü uzatarak mutfakta devamlılığını sağladılar. Osmanlı döneminde iki kere şeker üretmek için teşebbüste bulunulsa da, Türkiye'nin İlk şeker fabrikası Uşak'ta Nuri Şeker isimli bir çiftçinin öncülüğünde başlayan faaliyetler sonucunda 17.12.1926 da açılmıştır. Eşzamanlı olarak başlayan bir girişim ise Alpullu'da daha erken bir tarihte sonuca ulaşmış ve fabrika 26.11.1926 da işletmeye açılarak ilk Türk şekerini üretmiştir. 30'lu yılların başına kadar bu iki fabrika ülke gereksinimini kısmen karşılamıştır. Eskişehir ve Turhal Şeker Fabrikaları bu dönemde kurulur. 1950 sonrası açılan fabrikalarla sayı onbeşe ulaşır. Bugün ülkemizde otuz Şeker Fabrikası faaliyet göstermektedir.

History of Sugar

Finding Sugar in India

The motherland of  sugar that obtained sugar cane  is considered to be India and East and South Asia.The people here have produced sugar from sugar cane for over five thousand years. These people,  firstly chewing sugar-cane, then squeezed the sugar cane and removed the water, boiled and concentrated to lengthen its expire date. They discovered that the concentrated sugar cane crystallized after a while in the molasses consistency they had obtained. They took these crystals that had fallen to the bottom and vaporized the water to obtain crystal sugar ( 350 BC ). The net documents on sugar are based on 510 BC. At that time the Persian Emperor Darius, who traveled to India, saw sugar cane growing along the Indus River and people used them to sweeten the food. Until then, the Persian people who used honey to sweeten their food gave the sugar cane the name "reed producing honey without bees".
Spreading of Sugar to Europe

In the 7th century, Arabs, who occupied Iran, met with sugar cane. They learned how to grow and how to get sugar. This information is also transmitted to countries such as North Africa and Spain where they occupy. From the 8th to the 13th century, Arabian entrepreneurs transformed sugar production techniques into large-scale industrialization; First large-scale sugar production, refineries, factories and production areas. By means of increasing commercial relations with invasions, occupations and other countries, the sugar cane of the Arabs has been extradited to Spain and Portugal in the 15th century. The widespread use of American Exploration and Sugar Cane Agriculture Since the crop is a high-yielding plant, both countries are looking for new places where they can grow sugar cane. After the discovery of America, in 1493 Christopher Columbus took the sugar cane to the Caribbean Islands to do trial plantings. The candy cane blends perfectly with the abundant sunshine, intense rain and fertile soil conditions. This adaptation was the turning point of the history of sugar cane. Only 50 years after the discovery of America, the number of small-scale factories increasing to 3000.

The start of the establishment of large-scale sugar factories led to the development of the technology needed by the industrial revolution that had begun from the beginning of the 17th century. At the same time, sugar also helped the food industry to develop sugar-based foodstuffs. In America, slaves were brought from Africa to work in the fields when the industry developed and needed more work. This led to the emergence of the slave system at the same time. Slave labor reduced the production costs and made prices much lower than the reed sugar prices imported from the East. Sugar farming was so profitable that people would call it "white gold". Those who have sugar cane fields have also started to look as gold field owners. Before European met the sugar cane, they  used honey as a sweetener as other countries. Soldiers who attended the first Crusade in the 11th century were the first sugar tasted  in Europe. For the first time in the sugar factory, the steam machine started to be used in 1768.In the late 18th century, sugar production began to fully machine. First, in 1768, a sugar factory in Jamaica began using a steam machine, and soon the steam process was steamed as a source of heating.

It is not known that sugar beet is still a sugar source while all these processes are happening in the world. Sugar beets were used as food and animal feed.

First, the German chemist Andreas Sigismund Marggraf analyzed the beet while he noticed that this product contained a crystallizing and extremely sweet substance in 1747. Marggraff proved that the substance he found in the sugar beet was not only same as the sugar, but also it was the same as the sugar obtained from the cane, so he discovered  that sugar could obtained sugar beet same as from the cane. This date is the first time sugar beet has been identified as a sugar source. 

Marggraf's work was further developed by French student Carl Achard. The world's first beet sugar factory was established in Poland in 1802. By the learning  beet sugar, extremely well grown in the European climate, began to rival the sugar cane and in the 1880s beetroot came to be the main raw material of sugar in Europe. Today, Germany, France, Poland, Spain and Italy are among the most important beet sugar producer countries in the world.
After the second half of the 19th century, sugar factories in Germany and France, Austria, Hungary, Russia, Belgium and Holland were established. Moreover,  in 1876 Romania factory, Sweden factory in 1880 and Denmark and Spain factories  in 1898  were established. 

Anatolia first Sugar Factory

Sugar was lately taken its place at Anatolian kitchen in the Republic period as a result of it was very expensive. Honey was usually used place of sugar in traditional kitchen. Furthermore, fruit such as grapes, date, apple and pear, which are densely including sugar, was forced juice out. After that to lengthen sugar life, these fruit was boiled and made to pectin. Turkish people was tried to develop a sugar factory at , at same time in Allpulla first Turkish sugar have been produced before Nuri Şeker in 26.11.1926. These two factory have produced partially republicans sugar need by the 30s. At nearly same date Eskişehir and Turhal factories settled. When the timetable shown 1950 there was 15 sugar factory and today 30 factory serves to republicans.